NGƯỜI SỢ ÁNH SÁNG

                     Viết cho TTA. Mày yên nghỉ.  Bạn bè vẫn thương mày.


Lời mở đầu

Tám năm qua hắn chưa một lần nhìn thấy ánh sáng mặt trời.

Hắn đã tự nguyện vào cư ngụ trong cái mỏ hoang này.  Ngày đó Ủy Ban Bảo Vệ Môi Trường Thiên Nhiên loan báo là thành phố Hoa Viên, nơi hắn sinh ra đời, bị ô nhiễm bởi một chất phóng xạ cực kỳ nguy hiểm. Chất phóng xạ này, nếu hòa vào ánh sáng mặt trời, có tác động làm cho con người mất lý trí, trở thành sa đọa, gây hiểm họa cho xã hội.

Hắn được giao trách nhiệm quản lý gần 400 gia đình sống trong khu vực bị nhiễm độc.  Họ đã theo hắn dọn vào sống trong bóng tối của cái mỏ than đã bị bỏ hoang từ thời còn chiến tranh, nằm ở phía Bắc thành phố. Sau khi họ dọn vào mỏ, chính quyền đã cho dựng một cánh cửa sắt để bít lối ra vào. Họ cẩn thận khóa cánh cửa sắt bằng nhiều vòng xích và một ổ khóa thật lớn, thật cứng. Những cái ngách thông hơi trên triền núi cũng bị phong tỏa, mặc dù họ vẫn thỉnh thoảng sử dụng những ngách này để tiếp tế thực phẩm, vật liệu cho đám người trong mỏ.

Cứ thế mà hắn đã sống trong mỏ được tám năm.

*** 


1.

Dạo trước, hắn là một sinh viên xuất sắc của viện Đại Học Quốc Gia. Bố hắn làm công chức cho chính quyền cũ. Hắn đỗ đầu vào đại học, được nhận học bổng do chính Bộ trưởng Bộ Giáo Dục trao tặng. Sau đảo chánh, hắn bị mất học bổng và cũng không được tiếp tục đi học vì bố hắn bị liệt vào danh sách chống đối chính quyền mới.

Đối với hắn, việc học là việc quan trọng nhất trên đời. Bị bắt buộc phải bỏ học, hắn đâm ra oán hận những kẻ còn được tiếp tục. Hắn có cảm tưởng như bị đám bạn học cũ thương hại. Vì tự ái, hắn tìm đủ mọi cách để tránh né họ. Dần dần, họ trở thành xa lạ với hắn.

Hoa Viên là một thành phố nhỏ, chuyên sản xuất hoa và rau để cung cấp cho cả nước. Dân cư ở đây, mọi người hầu như quen biết nhau, chẳng có ai hoàn toàn là người xa lạ. Thế cho nên, khi chính quyền đảo chánh tuyển người đi tịch thu tài sản của các "thành phần chống đối", chẳng mấy ai tình nguyện tham gia. Hắn là ngoại lệ. Các bạn cũ đã bỏ rơi hắn, hoàn cảnh hắn đã thay đổi, hắn tự nguyện tham gia mà chẳng thấy ngại ngần gì. Trái lại, hắn còn ngấm ngầm đắc ý, cảm thấy việc làm của hắn là đúng, là công bằng cho hắn, cho những người cùng hoàn cảnh với hắn. Không lý gì hắn lại mãi chịu thua kém đám bạn cũ.

Hắn được tuyển vào Ủy Ban Kiểm Soát Tài Sản Quốc Gia. Hắn được làm phó trong một nhóm chuyên đi tịch biên tài sản của những thành phần chống đối. Chính hắn đã dẫn đồng đội đến tịch biên tài sản của gia đình một người bạn gái cũ, bố của cô xưa kia có chức vụ khá cao trong chính quyền. Hắn còn nhớ rõ nét mặt của Liên ngày hôm ấy. Hắn thấy rõ những biến chuyển nội tâm trên khuôn mặt cô, từ ngạc nhiên đến thù hận. Hắn nhớ rõ ánh mắt khinh bỉ của cô nhìn hắn lúc hắn mở miệng nói vài câu đãi bôi trước khi ra lệnh cho đồng đội thi hành nhiêm vụ.  Hắn cũng nhớ cả ánh mắt van xin của mẹ cô.

Và hắn bỗng mắc phải một chứng bệnh bất trị.  Chứng bệnh này là nguyên do chính để hắn tình nguyện dọn vào ở trong mỏ hoang.

Từ sau hôm tịch biên tài sản của gia đình Liên, da mặt hắn cứ bị nứt ra thành sẹo, đôi khi còn bị bưng mủ.  Mỗi lúc hắn la hét, giục giã thuộc hạ tịch thu tài sản của ai, da mặt hắn lại nứt ra, cả đầu hắn bừng nóng lên như bị châm vào lửa. Thế nhưng hắn không ngưng được.  Công việc đòi hỏi hắn phải làm thế. Hơn nữa, da mặt càng bị nứt, đầu càng phát hỏa, hắn lại càng tức giận, càng cần tìm chỗ để giải tỏa cơn giận đó. Hắn cần tìm nạn nhân để chia sẻ cái đau khốn nạn đó, mặc dù nạn nhân của hắn chỉ bị đau dưới một hình thức khác.

Khuôn mặt hắn trở thành dị hợm.  Chính hắn chẳng còn dám nhìn mình trong gương. Hắn bớt đi ra ngoài khi còn ánh nắng mặt trời.  Hắn chỉ ra ngoài khi đêm xuống, khi bóng tối che đi nét dị hợm, ma quái trên khuôn mặt lở lói, nứt nẻ của hắn. Ánh sáng trở thành độc tố đối với hắn.  Hắn thù ánh sáng, và thù cả những người thích ánh sáng.

Hắn thù ánh sáng vì hắn sợ ánh sáng.


2.

Hắn ra lệnh cho cư dân trong mỏ không được đốt lửa thắp đèn khi tiếp xúc với hắn.  Hắn chẳng bao giờ ghé qua những khu bếp, nơi cần đốt lửa để nấu nướng. Hắn ít ra khỏi cái động ở cuối mỏ nơi hắn chọn làm chỗ ở. Hắn giao mọi công việc cho Phó, một người trạc tuổi hắn, hình như dạo trước cũng là sinh viên.  Phó không bao giờ than phiền về công việc, hắn giao việc gì Phó cũng hoàn thành một cách chu đáo.

Cả với Phó hắn cũng không muốn để lộ mặt. Mỗi lần ra lệnh cho Phó là mỗi lần hắn quay mặt vào vách động. Phó đứng sau lưng hắn, nhận lệnh mà chẳng nói gì cả. Chính hắn cũng không biết rõ nét mặt của Phó như thế nào. Hắn chỉ mường tượng là Phó có nhiều nét giống hắn. Có điều hắn thụ động còn Phó lại luôn luôn tích cực. Sự khác biệt đó không làm cho hắn quan tâm. Ngược lại, hắn thấy rõ sự khác biệt đó cần thiết cho hắn, cho cư dân trong mỏ.

Người trong mỏ dần dần cũng quen với cuộc sống trong bóng tối. Để giữ vững tinh thần họ, hắn đã bỏ rất nhiều thì giờ suy gẫm về cái mà hắn gọi là “diệu dụng của bóng tối.” Mỗi tháng hắn tổ chức một cuộc “hội thảo” trong bóng tối để “hướng dẫn” cư dân về đề tài này.

Trong bóng tối mọi người đều như nhau, hắn đã giảng dạy như thế. Lấy kinh nghiệm bản thân làm ví dụ, hắn giảng cho mọi người nghe là dù hình dạng của con người có dị hợm, xấu xa như thế nào đi nữa, trong bóng tối cũng chẳng ai phân biệt cả. Do đó, bóng tối trở thành phương tiện để con người đồng đẳng. Từ chỗ đồng đẳng đó sẽ đưa đến bình đẳng và công bình trong xã hội.

Bóng tối còn tôi luyện cho khả năng sinh tồn của con người. Khứu giác, thính giác, vị giác và xúc giác của con người sẽ tinh tế hơn. Nhưng quan trọng hơn cả là sự xét đoán của con người sẽ không còn bị sai lầm và thừa thãi nữa. Khi thiếu ăn, con người trong bóng tối sẽ tìm thức ăn để sinh tồn mà không bị những khái niệm như ngon, sạch, lành mạnh chi phối. Điều cần thiết là tìm cho ra bất cứ cái gì có thể ăn được để sinh tồn. Hắn nhắc lại chuyện mọi người đã từng phải đào giun để dùng làm thực phẩm khi chính quyền quên không tiếp tế lương thực cho mỏ trong ba tháng. Hắn khuyên mọi người phải tự hào về điều đó: “Đám người sống ngoài ánh sáng làm sao có đủ ý chí, can đảm để tranh đấu cho sự sống còn của mình như những người của bóng tối chúng ta.” Hắn khẳng định thế.

Bóng tối cũng giúp cho con người loại bỏ những lễ nghi, luân lý, đạo đức không cần thiết. Lễ nghi, luân lý và đạo đức được đặt ra vì loài người tự cảm thấy hổ thẹn về vóc dáng, về hành vi của mình và vì loài người sợ bị phán xét. Trong bóng tối, những điều đó không cần thiết. Không ai phán xét ai trong bóng tối. Hắn nhắc cho mọi người nhớ là từ ngày dọn vào mỏ, sống trong bóng tối, cư dân chỉ quan tâm về chuyện sinh tồn chứ không để những vấn đề kia chi phối.

Nói chung, bóng tối giúp con người bớt tranh chấp.  Hắn nhận xét là từ ngày dọn vào mỏ, hắn chưa hề nghe ai nhắc đến chuyện đánh ghen giữa hai người phụ nữ, chưa bao giờ hắn nghe thấy hai người đàn ông tranh chấp vì một người đàn bà. Bóng tối đã làm cho các vấn đề đó trở nên không cần thiết.

Nói tóm lại, diệu dụng của bóng tối thật vô biên, không thể nói hết được.

Đúng hay sai, hắn chẳng cần biết. Hắn phải tin như thế để còn tiếp tục sống.


3.

Trước ngày vào mỏ, Hiền đã từng được bầu là hoa hậu sinh viên. Nàng chẳng tự hào về điều đó cho lắm mà chỉ coi đó như một trò đùa. Nàng từng học sư phạm, muốn đi dạy cho các em khuyết tật. Biết về quá trình học vấn của nàng, cư dân trong mỏ đã nhờ nàng dạy dỗ cho con em của họ.

Hiền đã phải dựa vào Phó để có đủ vật liệu dạy học. Phó giúp nàng, nhưng luôn luôn bảo với nàng là chỉ thi hành nhiệm vụ do Sếp giao cho. Cũng như Sếp, Phó tránh vào những nơi có ánh sáng.  Phó ân cần và chu đáo với nàng cũng như với tất cả mọi người. Nhưng cũng chỉ là để thi hành nhiệm vụ do Sếp giao phó.

Dần dần Hiền cảm thấy mình có cảm tình đặc biệt với Phó. Phó như cái bóng của Sếp. Sếp giao nhiệm vụ, Phó cứ thế mà thi hành. Hiền hầu như không bao giờ gặp Sếp, trừ lúc đi tham dự những buổi hội thảo để nghe Sếp nói về diệu dụng của bóng tối.  Những lúc đó Hiền không thấy Phó tham dự. Chắc Phó phải đi lo việc khác cho Sếp.

Có cảm tình với Phó bao nhiêu, Hiền cảm thấy sợ Sếp bấy nhiêu. Sếp không bao giờ lớn tiếng với ai, trừ một lần Sếp nổi giận vì có người cầm đèn vào gặp Sếp. Tội nghiệp cho người đàn ông kia bị Sếp giao cho Phó trừng trị. Hiền nghe rõ tiếng Phó khóc khi ra lệnh cho người khác dùng roi quất tới tấp lên người kẻ phạm tội. Mỗi lần nhớ lại, Hiền có cảm giác còn nghe thấy tiếng kêu khóc của người kia. Ôi, tại sao lại có người ghê sợ ánh sáng đến thế!

Hôm qua Phó đem lại cho Hiền mấy tập giấy mới nhận được, do người bên ngoài thả qua ngách thông hơi. Phó ngồi lại khuyến khích Hiền vài câu. Hiền bỗng cảm thấy muốn được Phó ôm nên đã ngả người vào Phó.  Hiền thấy người Phó rung nhẹ lên, bàn tay Phó ôm ngang lưng Hiền, tay kia nhẹ nhàng vuốt tóc nàng. Hiền cảm thấy hạnh phúc...

Nhưng Phó đột ngột đẩy Hiền ra khi bàn tay Hiền đưa lên sờ vào mặt Phó. Hiền đã không cưỡng nổi đòi hỏi muốn “thấy mặt” Phó. Nàng vuốt mặt Phó mà không ngờ hắn phản ứng mạnh như thế. Nàng cảm thấy ngỡ ngàng. Tủi thân. Và bỗng nhiên, nàng có cảm tưởng như mình đã phạm tội với Phó.

Trong giây phút thảng thốt vì bị Phó đẩy ra, Hiền có cảm tưởng là mặt Phó có rất nhiều vết sẹo.


4.

Đã mấy ngày Hiền không gặp Phó. Hiền đoán là Phó đang tìm cách lẩn tránh nàng.  Nàng đánh bạo tìm đến “nhà” Sếp để hỏi thăm về Phó.

“Nó có chuyện phải lo ở bên ngoài. Một tuần nữa mới quay về.”

Hiền chưa bao giờ nghe thấy ai phải ra lo việc bên ngoài cả. Thế còn phóng xạ thì sao? Hiền thắc mắc nhưng không dám hỏi.

Hiền trở về khu dạy học của nàng.  Nàng nhìn thấy lờ mờ gần chỗ nàng và Phó ngồi đêm trước có một tập giấy. Nàng thắp chiếc đèn dầu treo gần đó, rồi cầm tập giấy đó lên xem. Một tờ giấy cũ, chi chít những chữ đánh máy, rơi ra ngoài. Đây là tờ thông báo về hiểm họa phóng xạ tại Hoa Viên có lẽ đã được cấp cho Sếp tám năm về trước.  Không hiểu sao Phó lại có để mang theo. Nàng thấy có mấy chữ viết tay thật to, đè xéo lên tờ thông báo: “Lừa bịp!”

Có một tờ khác có chữ viết trong tập giấy. Một tờ giấy trắng, nói đúng hơn là một tờ giấy vàng ố. Có ba chữ viết xéo thật to: “Tự lừa mình.” Ngoài ra không còn tờ nào có chữ viết.

Lừa bịp? Ai lừa bịp? Lừa bịp ai? Hiền thắc mắc nhưng không có câu trả lời.

Tự lừa mình? Ai viết câu này? Phó tự lừa Phó? Hay Sếp tự lừa Sếp?

Ôi, người viết những câu này chắc đã trăn trở rất nhiều.


5.

Cùng với những món vật dụng do bên ngoài tiếp tế kỳ này, hắn có nhận được một thư nhắn, để trong một phong bì dán kín.  Đại khái là người bên ngoài đã mở khóa cửa sắt, yêu cầu hắn ra ngoài để bàn thảo việc trở lại Hoa Viên.

“Cái nguy hại của phóng xạ hãy còn, nhưng người dân phải can đảm trở ra để xây dựng lại thành phố. Tình trạng kinh tế của đất nước hiện rất khó khăn, người dân Hoa Viên phải trở về để sản xuất, bất chấp sự nguy hại của phóng xạ.”

Lá thư nhắn còn dài, nhưng hắn chẳng thèm đọc kỹ. Vấn đề chính là liệu hắn có thể quay về nơi ánh sáng không?

Hắn mở ngăn kéo bàn lôi ra một bọc giấy.  Trong bọc có những sợi màu nâu giống như thuốc lá.  Thật ra đây là một loại rêu mọc trong mỏ. Một lần bị đứt tay, hắn dùng rêu này đắp lên vết thương, chợt thấy người đê mê khoan khoái. Hắn đem mớ rêu ra phơi khô rồi quấn thành điếu hút.  Mỗi lần hút vào, hắn có cảm tưởng như người đi lạc vào một thế giới khác, giống như thế giới ngày xưa của hắn. Nhờ mớ rêu này, hắn có thể tìm về quá khứ mà không thấy mặc cảm, sợ hãi.

Hắn đặt tên cho rêu này là rêu “Hồi Ức”.

Hít một hơi Hồi Ức vào, hắn chợt nhớ lại thời còn sinh viên. Hắn đã từng là thần tượng của rất nhiều bạn phái nữ.  Học giỏi, hoạt bát, tháo vát, có khả năng tổ chức, có khiếu nghệ thuật, cái gì ở hắn cũng trội hơn người khác. Hắn thấy lòng nao nao, và trong thoáng giây quên đi nỗi sợ ánh sáng.

Hắn không còn nhớ mình ở đâu nữa.  Bỗng chợt, hắn cảm thấy có ai đang ở trong “phòng”.  “Phó, mày đấy hả?” Hắn hỏi.

Mình phải dọn ra ngoài trong vòng tuần tới, Phó cho biết. Thôi đành, mày cứ chuẩn bị dùm tao. Nhớ gói theo nhiều Hồi Ức. Hồi Ức đủ tao mới trở về với ánh sáng được.

À, con Hiền nó đang tìm mày.  Hãy ra thăm nó. Con bé...  Con bé... Hắn không biết phải nói thế nào về Hiền cho phù hợp.

Hình như Phó tiến lên đứng gần hắn khi hắn nhắc đến tên Hiền. Hắn chờ nhưng không thấy Phó nói gì. Hắn hít thêm một hơi Hồi Ức rồi nhìn vào tấm gương.  Dưới ánh sáng lóe lên từ điếu Hồi Ức hắn vừa rít vào, bóng Phó phản chiếu lại. Hao hao giống hắn ngày xưa...

Khói Hồi Ức làm hắn lâng lâng.  Im lặng bao phủ chung quanh hắn. Phó đã bỏ ra ngoài.
Hắn chợt nhớ hình như vừa rồi hắn không thấy mình trong gương. Chỉ thấy Phó.  Hắn bước ra trước gương đứng. Rít thêm một hơi Hồi Ức. Hắn vẫn còn đó.  Trong gương.


6.        

Thảm hoa bên ngoài đẹp rực rỡ dưới ánh mặt trời.  Cây cỏ chung quanh mỏ xanh tươi, đầy sức sống. Tám năm tắm phóng xạ mà sao cỏ cây tốt thế, hắn tự hỏi.

Một cô gái từ trong mỏ bước ra.  Mặt cô dính bụi than, không trang điểm nhưng vẫn không mất nét đẹp. Hắn cố lục lọi trí nhớ. Đây có phải là con bé Hiền? Nó đẹp thế ư?

Hắn tiến về phía một bụi hoa hướng dương, màu vàng của hoa rực rỡ dưới ánh nắng mặt trời.  Điếu Hồi Ức của hắn vừa cháy đến sát ngón tay. Hắn búng mẩu thuốc còn lại ra xa, lòng nghe nao nao tiếc nuối.  Hắn nhìn vào hoa.  Chất Hồi Ức trong người hắn tan dần đi.

Ta đang đứng dưới ánh mặt trời.  Ta đang đứng dưới ánh mặt trời.  Trời ơi!

Làm sao giấu được khuôn mặt dị hợm của ta đây? Mỗi vết nứt là một lần ta tuyên chiến với những kẻ địch, những kẻ đã từng là bạn ta, chỉ vì thời cuộc mà coi thường ta...

Ta phải trở về với bóng tối.  Hồi Ức không thể giúp ta được.  Hồi Ức đang làm hại ta. Hồi Ức làm ta phải phơi bày mặt thật ra dưới ánh mặt trời!

Trời ơi! Hồi Ức!

Phó đâu! Đưa tao quay về mỏ! Đưa tao trở về bóng tối! Mày ở đâu? Mày là ai? Phó ơi!


7.

Kết

Hiền tìm thấy Phó ở bên bụi hướng dương. Dựa vào linh cảm, nàng biết đó chắc chắn là Phó. Phó đã tắt thở, khuôn mặt có một nét ngỡ ngàng, tiếc nuối.  Dưới cặp mắt nhắm, hai dòng nước mắt chảy ra. Lúc Hiền lật người Phó lên, nước mắt Phó vẫn còn chảy.
Nàng thấy chỗ nào nước mắt Phó chảy qua, đường nứt trên mặt Phó chỗ đó bỗng biến mất.  Nàng đưa tay ra, xoa nước mắt Phó khắp mặt hắn. Một khuôn mặt hiền lành, khôi ngô hiện ra.

Chỉ tiếc đó là khuôn mặt của một người đã chết.

ĐQD